Riyal Nedir? Tarihçesi

Riyal, İran sınırları içerisinde kullanılan ülkenin resmi para birimidir. 1932 yılından itibaren kullanılmaya başlayan Riyal, daha öncelerinde ülke sınırları içerisinde Dinar kullanılmaktaydı. 1932’den itibaren bu durum değişme göstermiştir. İran para biriminin uluslararası alanlarda kısaltması IRR şeklinde olup uluslararası olan kodu 364 olarak belirtilmektedir. Geçmiş para birimi ile karşılaştırılacak olunursa 1 riyal 100 dinara denk gelmektedir. Eski para birimine oranla değer kaybeden İran riyali değersiz bir para birimi olarak bilinmektedir. 2017 yılında bakılan enflasyon durumu %17 olarak kayıtlara geçen İran riyali, yıllar geçtikçe daha artış göstermektedir. Bunu 2019’da bakılan %42’lik enflasyon değeri ile anlamak mümkündür. İran sınırları içerisinde “tuman” olarak bilinen bir para birimi daha mevcuttur. Bu para birimi kayda geçmemektedir ama riyal miktarını ifade etmek için kullanılmaktadır. Buna göre 1 tuman yaklaşık olarak 10 riyale denk gelmektedir.

Riyal’in Tarihçesi Hakkında Bilgiler Nelerdir?

Riyalin kısa bir tarihçesine bakacak olduğumuzda riyalin tarihçesini şu şekilde ifade etmek mümkündür:

• İlk olarak 1798’den 1825 yılına kadar Persler tarafından kullanıma başlayan İran resmi parası, belirtilen bu tarihler arasında resmi para birimi olarak kullanılmıştır. İran’da resmi bir şekilde kullanılmaya başlayan tarih ise 1932 yılında itibarendir. Bu zamandan günümüze kadar resmi bir şekilde İran riyali kullanılmaya devem etmektedir.
• 1932 yılında riyal kullanımı İran’da gerçekleşen para reformu sistemi sonucunda başlamıştır.
• Para reformundan önce İren resmi para birimi “sis” olarak adlandırılmakta ve 1 sis 10 bin dinara denk gelmekteydi.
• Gerçekleşen reformdan bu yana yıllar geçmiş olsa da ülke sınırları içerisinde hala sis hizmet fiyatlarını ifade etmek için kullanılmaktadır. Bu durum İran’a giden turistler tarafından şaşırtıcı bir şekilde karşılanmaktadır.
• Persler İran hükümetinde yer alan parasal birim olarak riyal para biriminin tanınmaya başlamasında bu yana riyal dolaşımına girmektedir.
• Dolaşıma ilk girildiğinde bin 250 dinar eşit olan para birimi sisin 8’de 1’ini oluşturmaya yarayan madeni paralar kullanılmaya başlanmıştır.

Amerikan doları nedir? Tarihçesi Yazısını inceleyebilirsiniz.

Riyal Banknotları Nelerdir?

Riyal banknotları, yıllardan beri değiştirilmektedir. Son yapılan düzenlemeler ile Tüm İran riyali üzerinde Ayetullah Humeyni’nin portresi basılmıştır. Ayetullah Humeyni’nin portresinin olmadığı banknotlarda yer almaktadır. Bu banknotlar 100, 200 ve 500 İran riyali olan banknotlardır.

Bu banknotların ilk ne zaman basıldığına dair herhangi bir bilgi mevcut değildir. Ne bir tarih olmamakla birlikte tahmini ve bilinen birkaç basım yılları vardır ama bunlar net, kesin bir bilgi içermemektedir. İran riyali güvenliği düşük bir para birimidir. Bu yüzden sahteciliğe oldukça açık olup düşük bir korumaya sahiptir.

İran riyali banknotları üzerinde 1932’den 1943’e kadar Pahlavi hanedanı hükümeti yer almakta olup başında Şah Reza Pahlavi yer almaktadır. Bu dönem içinde bastırılan banknotlarda Şah Reza’nın portreleri yer almaktadır. 1944’ten 1979’a kadar olan yönetimde ikinci Pahlavi hanedanı yönetimin başına gelen Şah Muhammet Rıza Pahlavi baştadır. Bu dönem içinde de Şah Muhammet Rıza Pahlavi’nin portresi İran riyali banknotlarının üzerine basılmaktadır. Bu durumlar dikkate alındığında her başa geçen kişinin portresi belirli bir dönem içerisinde riyal banknotlarının üzerine basılarak yöneten kişi onurlandırılmaktadır. Bu durum 1979 yılından sonra değilim göstermektedir. Ülkede meydana gelen devrim ve rejim değişikliği ile parasal reform meydana gelerek tüm banknotların imajları değiştirilmek istenmiştir. Banknotların değiştirilmesi büyük bir sorunu da beraberinde getirmiştir. Bu da İran Merkez Bankası’nda tutulan 1974 yılından kalma faturanın fazlalığıdır. Bu yüzden tutulan tüm banknotların üzerinde devrim sonucu devrilen Şah’ın portresinin basılmış olmasıdır. Bu paralar geri çekilememekle birlikte eski imajdan kurtulabilmek için farklı bir yol izlenmiştir. Bu yol “mühür” şeklinde anılan eski Şahın portresinin bulunduğu paraların üzeri haçlarla filigranlar çizilmiştir. Bu zamanda 1980 yılına kadarki sürede Pahvali imajı siyah çizimlerden yardım alınarak kapatılmaya çalışılmıştır. Kapatılan eski hükümdar portresi ardından yeni hükümdarın portresi ile tekrardan basılmıştır.

Riyal Banknot Birimleri Nelerdir?

Riyal banknot birimleri iki şekilde kullanım özelliğine sahiptir. Bunların biri normal para banknot olarak kullanımı olurken bir diğeri ise banka çeki olarak kullanıma sahip olmasıdır. Bu özellikler göz önüne alındığı zaman 4 adet banknot ve 2 adet de banka çeki olarak kullanıma müsait olan banknot uygulamaları bulunmaktadır. Bu banknot türleri aşağıda verildiği gibi sıralanmaktadır:

• 1000 Riyal
• 2000 Riyal
• 10.0000 Riyal
• 20.000 Riyal

Yukarıda verilenler normal para birimi olarak kullanılan İran para birimi olarak yer almaktadır. Banka çekleri olarak yer alan İran para birimleri ise aşağıda verildiği gibidir:

• 50.000 Riyal
• 100.000 Riyal

Burada verilen riyaller banknot şeklinde olmayıp banka çeki olarak kullanımı gerçekleştirilmektedir.

İngiliz Sterlini nedir? Tarihçesi Yazısına da göz atabilirsiniz.

Riyal Madeni Para Birimleri Nelerdir?

İran’da madeni para birimleri birden farklı şekilde ifade edilmektedir. Bunlar riyal, dinar ve tümen olmak üzere üç farklı şekilde ifade edilmektedir. Bu para birimlerinden 1 dinar ve 1 tümen 10 riyale denk düşmektedir. İran riyali olarak madeni par birimi olarak adet yer almaktadır. Bu riyal madeni para birimleri ise aşağıda belirtildiği gibi yer almaktadır:

• 50 Riyal
• 100 Riyal
• 250 Riyal
• 500 Riyal

Yukarıda verilen riyallerin dinar ve tümen denklikleri ise aşağıda belirtilmektedir:

• 50 riyal yaklaşık olarak 5 dinara denk gelirken aynı zamanda 5 tümene de denk gelmektedir.
• 100 riyal yaklaşık olarak 10 dinara denk gelirken aynı zamanda 10 tümene de denk gelmektedir.
• 250 riyal yaklaşık olarak 25 dinara denk gelirken aynı zamanda 25 tümene de denk gelmektedir.
• 500 riyal yaklaşık olarak 50 dinara denk gelirken aynı zamanda 50 tümene de denk gelmektedir.